De Open Monumentendag 2021 gaat niet door. Als alternatief volgt deze weken een serie artikelen over lokale monumenten. Deze week vertelt Yvonne van Hellenberg Hubar over Buurtschap Heukelom:
Sinds de gemeentelijke herindeling in 1997 is Heukelom overgegaan naar de gemeente Oisterwijk. Heukelom herbergt 8 gemeentelijke monumenten en 1 rijksmonument, allen vanuit het boeren verleden waarin familie Van de Pas generaties lang een grote bijdrage aan heeft geleverd. Maar als ik bij de familie navraag doe komt er 1 bouwwerk als “monument” naar voren: de Mariakapel.
Troost
Ik spreek Ad van de Pas, voormalig buurman van Onze Lieve Vrouwe van Heukelom, over waarom juist de Mariakapel voor de inwoners van het buurtschap zo betekenisvol is. “De kapel ligt in het centrum van Heukelom en het is een centrale plaats waar men bidt en troost vindt. Daarnaast zorgen de bewoners zelf al decennialang voor het gebouw en de bijbehorende bloemen. Dit is een ongeschreven en ook ongeschonden wet”, aldus Van de Pas. Gelden hiervoor worden bij het jaarlijkse buurtfeest gecollecteerd, maar in het verleden brachten ook vakantiegangers een bijdrage aan de collecte als bedankje voor een fijn genoten vakantie in de directe omgeving. De kapel in Heukelom heeft geen ruimte voor kaarsen wat bij vele andere kapellen vaak wel het geval is.
WOII
De Mariakapel werd gebouwd voor een ganzenpoel, een brandkuil waar bij geval van brand in het buitengebied bluswater werd gehaald. Achter de kapel stonden Canadese populieren. Kort voor de bevrijding in 1944 volgde er nog hevige beschietingen waarbij de populieren en de tegenover gelegen boerderij volledig vernield werden. Wonderbaarlijk was de kapel niet beschadigd, wat het geloof in Maria als beschermvrouwe versterkte voor de bewoners. Van de Pas heeft in de jaren erna de kapel nog als beschutplaats gebruikt terwijl hij met zijn vriendjes kattenkwaad uithaalde met portemonneetje-trekken op de doorgaande weg.
Bidden
De kapel werd op 21 mei 1930 ingezegend door de priesterszoon van de Familie Koolen van Café Mie Pieters. Sindsdien werden terugkerende missionarissen bij de kapel verwelkomd. Nog lange tijd is in de meimaand bij de kapel het rozenhoedje gebeden, een katholiek gebruik om te bidden met Maria. De drukte van het hedendaagse verkeer heeft ertoe geleid dat het niet meer veilig is om ter plaatse te doen. Een bijzondere gebeurtenis is het zesvoudig huwelijk van de Heukelomse bruidsparen De Kort, Bertens en van Haaren in 1954. Zij hebben allen ondanks hun emigratie naar Canada de hand weten te leggen op het jubileum tegeltje dat is uitgebracht bij het gouden jubileum van de Mariakapel.
Onderhoud
Naast het onderhoud van de kapel zijn er in de jaren drie aanpassingen geweest. Om Maria zichtbaarder te maken zijn er in 1953 twee lantaarns met groen kathedraalglas aangebracht. Ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan is een tegel aangebracht met het opschrift 1930-1980. Hetzelfde is gebeurd in 2005 toen de kapel 75 jaar bestond. Waarschijnlijk heeft de onstabiele ondergrond van de ganzenpoel bij de kapel ervoor gezorgd dat er een verzakking ontstond. In 2001 is de fundering vernieuwd en heeft de Mariakapel tijdelijk in de voortuin van Van de Pas gestaan. Ondanks dat de Mariakapel geen officiële monumentenstatus heeft, geeft bovenstaande aan dat de bewoners van Heukelom haar wel als zodanig zien. Voor het comité Open Monumentendag is dit meer dan voldoende reden om het bouwwerk “in de spotlights” te zetten. Het geeft des te meer aan dat er reden is tot nadenken over de toekomst van bouwwerken uit het verleden.
Klassendag
Naast de Open Monumentendag organiseert het comité Open Monumentendag Oisterwijk sinds 10 jaar ook de Open Monumenten Klassendag. Tijdens deze dag maken leerlingen van de Oisterwijkse basisscholen kennis met monumenten binnen de eigen gemeente. Vanwege de corona pandemie is besloten deze dag uit te voeren in het voorjaar van 2022. Ik kijk er naar uit om de leerlingen weer te mogen ontvangen. Ook dit is een van de leuke activiteiten van het comité. Heb je interesse om aan te sluiten? Neem dan contact met ons op!
Yvonne van Hellenberg Hubar
