Twee vrouwen waren beeldbepalend voor het Heukelom van de vorige eeuw: kasteleinse Mie Pieters en ‘de Russische Madame’, ofwel: mevrouw Antonine Wilhelmine Eschauzier-Bersin (1871-1941). Eerstgenoemde was een Brabantse vrouw ; de tweede niet. Daarom zitten er in het collectieve geheugen van de Midden-Brabanders meer gaten als het over ‘de madame’ gaat dan wanneer we het hebben over de waardin van ‘Jagers- en Visserslust’. Daar komt verandering in.
Door Piet Jacobs
Oud-Oisterwijker Martin van der Waals heeft het leven van mevrouw Eschauzier (lees: ‘Essozjee’) uitgeplozen. Op zijn speurtocht door haar leven ontmoette hij Daphne Eschauzier, haar achterkleindochter. Via haar kreeg hij ettelijke tientallen zeldzame foto’s. ,,Ik had genoeg materiaal voor een heel boek. Het verschijnt als deel 10 in de Oisterwijkse Historische Brochurereeks van Het Kwartier van Oisterwijk, de uitgeverijpoot van de heemkundekring.” Opmerkelijk: het is de allereerste biografie die er verschijnt.
Ondertitel van de bio: ,,Een levenspad van Letland naar Heukelom.” We lezen hoe zijn hoofdpersoon eind 19de eeuw, zij is dan rond de twintig, Letland verlaat en met een Russisch gezin naar Parijs trekt. Daar leert zij Wilhelm Arnold Eschauzier kennen. Hij was in Nederlands-Indië rijk geworden in de suiker. Zij trouwen in 1903 in kuuroord Baden-Baden. Hij was 50; zij 34. Na een tijd in Brussel verhuizen ze naar Scheveningen.
Daar krijgen zij hun enige kind, zoon André. Aan het Prins Mauritsplein kopen ze een ‘schitterend huis’, weet Van der Waals.
Trots
Achterkleindochter Daphne is er trots op dat er een biografie uitkomt over haar overgrootmoeder. ,,Zij had er totaal geen weet van dat haar overgrootmoeder in Heukelom nog zo’n iconische status heeft,” aldus Van der Waals.
Heukelom
Hoe kwam de deftige dame erbij in Heukelom te gaan wonen? Ook dat zocht haar biograaf uit. ,,In de zomervakanties in de jaren tussen beide wereldoorlogen, maakte de weduwe – haar man was in 1916 overleden – met haar zoon fietstochten in onze regio. Ze logeerden soms bij Mie Pieters. Tijdens zo’n tocht viel haar oog op Baaneind 12 in Heukelom. Zij was er zo van gecharmeerd dat zij de boerderij kocht. Een zomerhuis liet ze ernaast bouwen. Vanaf die tijd verbleef ze ’s zomers op Heukelom en ’s winters op Scheveningen.
Villa Zonlicht
In 1925 liet zij haar Heukelomse huis uitbreiden tot Villa Zonlicht. Daarna keerde zij Den Haag haar rug toe en vestigde zich definitief in Heukelom. Haar boerderij verpachtte ze.
Betekenis voor Oisterwijk
De vele foto’s in het boek bewijzen dat moeder en zoon geen kluizenaars waren. ,,Als rijke, stadse dame ging zij toch op gelijke voet om met de dorpelingen,” ontdekte Van der Waals. Zij hielp ook mee op het land. Aanvankelijk ontmoette zij argwaan: een vreemde vrouw die paddenstoelen plukte en at. Wat zit daar achter? Maar geleidelijk groeide de waardering. Heukelom zag dat zij regionale doelen financieel steunde. Zang en Vriendschap Oisterwijk bijvoorbeeld. Als tegenprestatie bracht het koor haar weldoenster jaarlijks een zanghulde bij Villa Zonlicht.
Zoon André was beschermheer van het gilde in Berkel-Enschot.
André, saxofonist in zijn vrije tijd, bouwde een netwerk van artistieke vrienden. Een van hen was illustrator Eppo Doeve, bekend als huistekenaar van weekblad Elsevier.
Waardering was er ook omdat Madame in die moeilijke jaren dertig, met hun werkloosheid , voor werk zorgde. Een kok, tuinman, huishoudelijke medewerksters, Madame had een serie personeelsleden uit de regio in dienst.
Van der Waals: ,,Met deze biografie hoop ik te bereiken dat er een ander beeld ontstaat van deze dame. Zij was zoveel meer dan alleen die paddenstoelenplukster uit Letland. Een dame van formaat.” Wie het verrassende fotomateriaal in de biografie bekijkt, zal de dubbele betekenis van die laatste zin ontdekken.
Bestellen en informatie kan via www.kwartiervanoisterwijk.nl Op 12 juli ziet het boek het levenslicht.
