De eerste reacties op de beoogde coalitie variëren van ‘Dit wordt niets’ tot ‘Eindelijk vernieuwing’. Verbazing is er ook. Zijn het juist deze partijen die bij elkaar passen? Hieronder een analyse over de beoogde coalitievorming en de relatie tussen PGB en VVD; een goede relatie is immers onontbeerlijk als je samen wil regeren.
door Joris van der Pijll
Ervaringen uit het verleden geven geen garantie voor de toekomst; in dit geval is dat ook niet gewenst. De relatie tussen PGB en VVD was afgelopen jaren zeker niet positief te noemen. Het volgen van de lokale politiek geeft de afgelopen twee raadsperiodes een indruk over deze twee, die is gebaseerd op waarneming van met name kritische en negatieve uitingen en gedragingen door de VVD en hun leden richting PGB en hun wethouders.
Coalitiebreuk
Na de verkiezingen van 2014, vormde de destijds grootste partij AB (6 zetels), samen met PGB (4 zetels) en VVD (4 zetels) een nieuwe regering, en kozen zij ieder een wethouder. Kort daarna stapten twee CDA raadsleden over naar de VVD (daarmee 6 zetels), waarmee in die coalitie (samenwerkende regeringspartijen) meteen ook een andere machtsverhouding ontstond. Halfweg die raadsperiode moest de PGB wethouder weg en verliet ook partij PGB de coalitie; een coalitiebreuk. AB en VVD konden vanwege de verschoven zetels onverstoord verder regeren; ze hadden PGB niet meer nodig. De VVD én hun wethouder waren bij deze breuk betrokken; in welke mate of inhoudelijk waarom is nooit uitgelegd.
Net niet
Bij de verkiezingen van 2018 verloor de VVD twee zetels (naar 4 zetels); PGB was de grootste partij (van 4 naar 6 zetels). In plaats van bijvoorbeeld samen met PRO (5 zetels) ‘de macht’ te pakken, werd door PGB voorgesteld om een raadsbrede samenwerking aan te gaan; geen coalitie; geen oppositie. Alle partijen konden zich daarin vinden, ook de VVD. Samen begonnen ze aan een politieke vernieuwing. Een vernieuwing die van zeer korte duur bleek, toen de VVD besloot uit die beoogde samenwerking te stappen. Volgens hen vanwege een onvoldoende financiële planning. Van raadsbreed was daardoor plots geen sprake meer.
Wethouders wissel
Uit de overgebleven vier partijen werden in 2018 drie wethouders gekozen (PGB-AB-PRO). De toenmalige wethouder van de VVD (financiën) kreeg geen plek meer in het college; Dion Dankers (PGB) nam die taak over. VVD vond echter hun eigen wethouder beter geschikt voor die functie; zowel Dankers als PGB hebben dat afgelopen 2,5 jaar met herhaling moeten aanhoren. De VVD leden, zowel in de raad als daarbuiten, lieten zich haast lopende band kritisch negatief uit over PGB en het handelen van de PGB wethouder. Er volgden regelmatig ook opmerkingen terug, bijvoorbeeld van fractievoorzitter Carlo van Esch (PGB), dat de houding van de VVD niet opbouwend was en de VVD in zijn ogen niet bereid bleek mee te werken aan een oplossing.
Relatie
Inhoudelijke verschillen op de diverse partijstandpunten, dat waar het de inwoners om gaat, zijn mogelijk in goed overleg overeen te komen. Dat is hetgeen PGB, VVD en D66 komende weken in hun onderhandelingen gaan proberen. Daar is onomstotelijk een goede relatie voor nodig. En mogelijk meer nog dan de samenwerking in de raad, is die goede samenwerking in het college noodzakelijk. Lijsttrekker Anne Cristien Spekle, die namens de VVD wethouder wil worden, komt mogelijk naast PGB wethouder Dion Dankers in de collegekamer te zitten. Het is dan wel gewenst dat ze liefst tegelijk door dezelfde deur naar binnen kunnen.
Verleden
VVD ziet de relationele indruk tussen beide partijen desgevraagd niet als een objectieve waarneming, maar als een voornamelijk persoonlijke gevoel. ‘Enige journalistieke objectiviteit kunnen we hierin niet bespeuren,’ zo laat Rob Mallens (VVD) weten. Carlo van Esch (PGB) snapt deze indruk wel en beaamt het verleden. Hij laat weten dat er afgelopen week goede gesprekken zijn gevoerd ‘waarin ook het verleden aan bod is gekomen. Daardoor is meer begrip over en weer ontstaan en de basis gelegd voor een constructieve samenwerking.’
Kiezers
Van Esch vindt dat de poging om met VVD samen tot een coalitie te komen recht doet aan de verkiezingsuitslag. ‘PGB is immers weer de grootste geworden, maar VVD is met hun zetel erbij de tweede partij van Oisterwijk geworden. Dat is de reden geweest dat wij na de verkiezingen contact met de VVD opgenomen hebben om samen het voortouw te nemen.’ Mallens: ‘We gaan als drie mogelijk toekomstige coalitiepartners onbevangen, onbevooroordeeld en vooral met fris elan de onderhandelingen in. Dat is immers waar onze inwoners recht op hebben en waarom verreweg de meeste kiezers op ons gestemd hebben.’
Elan
De term ‘nieuw elan’ valt ook in het persbericht van de drie partijen te lezen, samen met de reden van deelname van D66: ‘D66 slaagde er afgelopen verkiezingen in om van 0 naar 2 zetels te gaan en kan als nieuwkomer zorgen voor nieuw elan en een verfrissende manier van besturen.’ D66 brengt inderdaad nieuwe mensen naar de raad van Oisterwijk, maar de ‘0 naar 2 zetels’ mag genuanceerder bekeken worden. Vorige verkiezingen was deze partij immers onderdeel van PRO, en het is onmogelijk om uit de uitslagen van 2018 te filteren hoeveel ‘D66 stemmen’ er destijds in de ‘PRO stemmen’ vermengd hebben gezeten.
Om diezelfde reden kan PRO nu niet als ‘verliezer’ aangemerkt kan worden. Anders is dat bij de afname van AB, maar zeker ook bij de noemenswaardige toename van het CDA. Die partij is na 6,5 jaar weer helemaal terug in de Oisterwijkse politiek en had gebaseerd op toename van stemmen mogelijk ook aan de onderhandelingstafel mogen zitten. Wat betreft ‘inwoners die recht hebben’ omdat ‘verreweg de meeste kiezers op ons gestemd hebben’ zou ook PRO als derde grootste partij aan die tafel mogen plaats nemen.
Zijn de eerdere wonden door PGB en VVD voldoende uitgepraat? Kunnen zij samen met D66 voldoende verkiezingsbeloftes waar maken?
Tijd heelt alle wonden zeggen ze, het is ook de tijd die zal leren…
[box style=”info”]Meer over de verkiezingen in Oisterwijk [/box]
