De opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen was nog nooit zo laag als die van 18 november 2020. Meer dan de helft van de inwoners liet niet van zich horen. Wij zochten uit hoe dat komt.
door Inge Dekker – PIT Onderzoek
De opkomst tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 18 november was historisch laag: 44,8% van de stemgerechtigden is naar de stembus gegaan om de vertegenwoordigers van de nieuwe gemeente Oisterwijk te kiezen. De afgelopen twintig jaar was de opkomst bij gemeenteraadsverkiezingen altijd boven de 50%.
Meer dan de helft heeft dus niet laten weten welke kant ze op willen met gemeente Oisterwijk op het gebied van bijvoorbeeld veehouderijen, recreatie, woningbouw… Wij wilden weten hoe dat komt en deden een onderzoek. Middels sociale media en willekeurige telefoontjes contacteerden we de inwoners van Haaren, Moergestel, Heukelom en Oisterwijk.
Corona
Bijna de helft van de bevraagde niet-stemmers liet weten dat ze thuis bleven wegens corona. Zij zaten ofwel in verplichte quarantaine of behoorden tot de risicogroep. Vrijwel al deze personen stemden voor het eerst in hun leven niet. Sommigen gaven aan het jammer te vinden dat de verkiezingen niet werden uitgesteld, of dat digitaal stemmen niet mogelijk was. “De risicogroep vragen om thuis te blijven en dan daarna toch vragen om te gaan stemmen is heel vreemd. Wij zijn beiden 75 en dit is voor ons de eerste keer dat wij niet zijn gaan stemmen.”
Maar waarom hebben zij geen volmacht geregeld? Gemeenten, politieke partijen en media brachten deze mogelijkheid nog onder de aandacht. Toch deden deze mensen dat niet om fysiek contact te voorkomen, omdat ze überhaupt niemand willen machtigen of om een ander niet het risico op besmetting te laten lopen voor hen. We spraken ook mensen die binnen de risicogroep vielen, maar toch wel zijn gaan stemmen. Zij gaven aan dat het stemmen coronaproof kon plaatsvinden door de ruime opzet en ieders eigen potloodje. “Ondanks dat ik op leeftijd heb, heb ik me niet tegen laten houden, ik ga altijd. Want als je niet gaat stemmen moet je geen commentaar hebben.”
Vertrouwen
Naast corona, werd regelmatig het gekibbel tussen partijen en ruzies binnen partijen, als reden genoemd om niet te gaan stemmen. Ook vertrouwen in de gemeente en politici stond het stemmen in de weg. Iemand stemde voor het eerst niet: “Ik ben niet gaan stemmen omdat ik niemand bij de gemeente mijn vertrouwen wil geven. Ze dekken elkaar af en doen waar ze zelf zin in hebben. Daarnaast was er geen enkele partij waarmee ik mezelf wilde identificeren.”
Toch gingen er ook mensen met een lager vertrouwen in de politiek wel naar de stembus: “Ik stem altijd want dan kun je nog een beetje een kant opsturen. Ik heb niet direct vertrouwen in hun beloftes maar wel de richting die een partij aangeeft en volgt. Maar ik twijfel wel eens omdat er zoveel geruzied wordt. Mijn vertrouwen wordt daarin aangetast. Vooral omdat je je stem dan aan iemand geeft die zegt ergens voor te staan, maar je weet niet wat die persoon nog voor keuzes gaat maken.”
Iemand anders gaf aan juist te stemmen omdat er zoveel gekibbeld wordt: “De onderbuik lijkt te regeren; politici beslissen meer op gevoel dan op ratio. Ik vond het daarom erg belangrijk deze keer om te gaan stemmen. Ik wilde mijn stem daarom geven aan een politieke beweging die een goede visie heeft op de ontwikkeling van ons dorp.”
Haaren
Er werden daarnaast andere redenen genoemd zoals het niet genoeg informatie te hebben ontvangen om een keuze te kunnen maken. Een aantal andere mensen was het vergeten of was verhinderd. Tenslotte was er één persoon die aangaf de gemeenteraad niets bijzonders te vinden.
Nog een laatste opvallendheid waren de inwoners die we spraken uit Haaren. Zij gingen naar de stembus om Haaren in de raad vertegenwoordigd te zien. Dat zien we terug in het opkomstpercentage (zie kader) en in het aantal raadsleden dat in de raad komt met Haaren als hun woonplaats.
Voor de politieke partijen en de gemeente valt dus nog veel vertrouwen te winnen. Voor de landelijke verkiezingen is het duidelijk dat de invoering van poststemmen (of een alternatief) nodig is om iedereen de gelegenheid te bieden een stem uit te brengen.
Wil jij meehelpen aan publicaties in de lokale media? Mail@PITOnderzoek.nl
[box style=”info”]Opkomst per dorpskern
Moergestel: 45,30 %
Haaren: 49,14 %
Oisterwijk: 43,81 %
Zetelverdeling
6 Raadsleden uit Haaren
5 Raadsleden uit Moergestel
12 Raadsleden uit Oisterwijk
Geen raadslid uit Heukelom
[/box]
