Pilotperiode nog niet voorbij. 45% inwoners wil AZC behouden. Cijfers politie onvolledig. VVD spreekt over ‘sturend gedrag’. Woningnood bemoeilijkt doorstroom. Gezinnen met kinderen in de ellende.
Het college van B&W, met verantwoordelijk portefeuillehouder burgemeester Hans Janssen, heeft een evaluatie afgerond en komt tot een positieve conclusie. De deur staat open voor gesprekken over verlenging van het AZC in Oisterwijk, met wel een aantal aandachtspunten die nog verbetering behoeven. Een analyse van de evaluatierapporten en meer:
Politiek
Voor VVD Oisterwijk gaat het college te snel; volgens hen is niet het college, maar de raad die allereerst een standpunt moet aannemen. Volgens de VVD is er nog onvoldoende gedaan: ‘Waarom blijft het COA doof voor onze roep om geen minderjarige alleenstaande asielzoekers meer op te vangen op een rustige gezinslocatie?’ VVD Oisterwijk, zelf regeringspartij met een wethouder in het beslissende college, vindt het sturende gedrag van Burgemeester en Wethouders niet gepast. Algemeen Belang en Partij Gemeente Belangen stellen: ‘We willen eerst meer achtergrondinformatie en een concreet raadsvoorstel zien.’ De overige politieke partijen hebben nog niet gereageerd.
Schrijnend
Ondertussen lijkt het relatief rustig te zijn met incidenten. Nadat in 2017 de incidenten toenamen, zijn duidelijk vlagen zichtbaar: soms maanden nauwelijks iets; soms dagen en weken achter elkaar. Dat blijkt ook uit de cijfers die recent van politie zijn ontvangen, en de berichtgeving in de lokale media. Wat bijna nooit naar buiten komt, zijn de ervaringen van de inwoners. Zoals het verhaal van deze vader, die al twee jaar met zijn gezin op het AZC verblijft:
‘De gevechten duurden een kwartier of langer voordat de politie kwam. De vechtersbazen gebruikten stenen en ijzeren staven en sloegen elkaar met fietsen. Het COA greep tevergeefs in en kon ze niet scheiden. Dit is niet de eerste keer, het gebeurt elke dag op een plek waar ik, mijn dochter en mijn vrouw al meer dan twee jaar wonen. Het veroorzaakt grote paniek bij de kinderen. Het zijn niet alleen minderjarigen, deze vandalen verspreiden hun ellende op elke hoek.’
Het zijn gezinnen met kinderen die, na hun indrukwekkende reis tijdens hun vlucht, ook hier worden geconfronteerd met intimidatie en ruzies. Het is al vaker gezegd; het gaat niet alleen om de overlast voor inwoners van Oisterwijk, maar zeker ook om de overlast bij de welwillende vluchtelingen, veelal reeds voorzien van een verblijfsvergunning. Verhalen die bijna nooit naar buiten komen, maar voor de bewoners aldaar schrijnende situaties opleveren.
Open?
Een klein clubje verziekt de sfeer voor de echte en welwillende vluchtelingen. COA is hier primair de partij die dat kan aanpakken, dat lukt beter, maar nog niet voldoende. Dat is kort samengevat de conclusie die uit de rapporten blijkt. Een van de rapporten bevat de resultaten uit de inwonersbevraging via het Burgerpanel. Onderzoeksbureau PON heeft van 502 inwoners reactie ontvangen. 45% daarvan wil het AZC behouden. Het college stelt daarbij dat COA meer tijd vrij moet maken voor zorg, welzijn, onderwijs, sport en veiligheid. De lokale begeleiders zijn voldoende toegerust, behalve voor overlastgevers met multi-problematiek.
Veiligheid
Opvallend veel reacties gaan over het gevoel van onveiligheid, of eigen ervaringen met overlast. Intimidaties of soms alleen hinderlijk gedrag. Negatieve berichten hebben de overhand, terwijl er ook veel positiefs verteld wordt, en vanuit het AZC nog meer naar buiten mag komen. Ook in de nieuwe overeenkomst zou ruimte zijn voor alleenstaande minderjarige asielzoekers (AMV), waarvan voorheen en ook nu in dit onderzoek werd geconcludeerd (niet uitsluitend!) dat daar een groot deel van de overlast vandaan komt. Deze groep bevat bovendien niet alleen kansrijke asielzoekers, zoals dat voor de andere groep in de (tijdelijke) pilot wel is overeengekomen. Op de AMV groep moet de begeleiding worden uitgebreid.
Rondpompen
Overlastgevers worden op een lijst gezet, en mogen dan niet meer in Oisterwijk verblijven. Dit bleek echter in de proefperiode wel het geval, waarna burgemeester Janssen sprak van ‘rondpompen’. Dat zou in de toekomst niet meer mogen. Tegelijk mag vermeld worden dat de verwachting die werd gewekt dat overlastgevers na een overtreding direct worden overgeplaatst anders is. Pas na driemaal als verdachte te zijn geregistreerd, een stelselmatige overlastgever, een bewezen misdrijf tegen een ambtenaar of als sprake is van overval, inbraak met geweld, moord, doodslag en zedendelicten is sprake van een overplaatsing naar een Hoge Toezicht Locatie (HTL).
Welzijn
Medewerkers van COA zijn niet bekend met lokale voorzieningen zoals Loket Wegwijs, dat juist is ingericht om mensen die hulpvragen hebben verder te helpen, en in verbinding te brengen met lokale welzijns-, sport- en cultuurorganisaties. Wel is hiervoor specifiek de meedoenbalie opgezet, waarvoor in december echter de subsidie vervalt. De samenwerking van het COA/AZC met de gemeente Oisterwijk en de in het sociaal domein werkende organisaties moet dan ook worden geïntensiveerd; goed voor het welzijn en de verbinding. Ook moeten de contacten van AZC bewoners en de Oisterwijkse samenleving worden geactiveerd, en moet derhalve de communicatie beter. Dat bleek bijvoorbeeld toen een klokkenluider een verborgen gebleven plan onthulde en ook uit incidenten die verborgen bleven in de cijfers. Maar ook leuke gebeurtenissen en onderlinge verbintenissen tussen alle bewoners en verenigingen mogen meer in beeld komen. Uitnodigingen daartoe zijn vaak genoeg verstuurd.
Proefperiode
Een groot deel van de in de evaluatie benoemde gewenste verbeteringen, waren er voorafgaande aan de lopende proefperiode ook. Het college concludeert dat er voldoende positieve effecten zichtbaar zijn, om met een positieve blik op de toekomst het gesprek aan te gaan over de voorwaarden tot verlenging. De verlenging van de afgelopen twee jaar – in plaats van een langere periode – was voor de gemeenteraad van belang om te kijken of de aanpassingen die COA van plan was door te voeren, voldoende effect zou hebben. Wat opvalt is dat de acties die COA heeft uitgezet, pas later op gang kwamen, en nog niet volledig zijn afgerond. Reden die men daarvoor geeft zijn corona en de enorme instroom, samen met een woningtekort. Alle drie onderwerpen die nog steeds spelen, en ook niet op korte termijn opgelost zullen zijn. Het lijkt dan ook voorbarig om nu al te concluderen, dat een voortzetting daarop gebaseerd kan worden, zeker als dat voor 25 jaar zou zijn. De ‘slag om de arm’ , of noem het een ‘escape mogelijkheid’ die de gemeenteraad twee jaar terug heeft ingevoerd, is naar verwachting nog niet volledig bevredigend ingevuld. Iets wat uiteraard pas begin volgend jaar bekend zal worden, als de raad hierover in debat gaat.
Huisvesting
Niet alleen woningnood in de samenleving, waardoor vergunninghouders erg lang op het AZC moeten blijven, maar ook woningnood op het AZC zelf. Huisvesting van zowel de woonruimtes als de school laten te wensen over. Vernieuwing is nodig. Vernieuwing die het COA alleen wil doorvoeren als er zekerheid komt voor de komende 25 jaar. Tegelijk zouden de noodlokalen die gebruikt worden niet meer van deze tijd zijn, om op een humane manier lange tijd te verblijven. En dat is zoals we horen van AZC bewoners wel het geval; gezinnen met kinderen die twee jaar hier wonen.
Nieuwbouw
Het COA denkt aan flexibel inzetbare woningen die ook ingezet kunnen worden voor starters, studenten en andere woningzoekenden. Echter pas dan als de vluchtelingstroom afneemt! De grote vraag is, of de door het COA gewenste woningen inderdaad vrij komen als er minder vluchtelingen zijn. En ook andersom, als die vrijgekomen woningen worden gebruikt voor bijvoorbeeld starters, waar kunnen dan de asielzoekers verblijven als de toestroom weer toeneemt? Men kan dan niet die nieuwe bewoners zomaar even wegsturen. Logischer is te denken aan een clausule die de overname regelt door bijvoorbeeld een woningbouwvereniging. COA kan dan reeds nu investeren, ook als er geen zekerheid is van 25 jaar.
Los daarvan, is de vraag of de gemeente een vaste bebouwing van dat gebied wil toestaan, en hoe zij in dat geval omgaat met bijvoorbeeld bewoning van de naastgelegen vakantieparken. Ook is de vraag die bij veel inwoners leeft, waarom de gemeente dergelijke flexibele (tijdelijke) woningen niet nu al voor deze doelgroepen realiseert. Een vraagstuk dat op zich los staat van het AZC, maar niet van de huisvesting van vergunninghouders en in relatie staat tot het door het COA geopperde plan, waar de raad begin 2022 een antwoord op moet geven. Het AZC zou daarmee van een ’tijdelijke’ locatie zoals die ooit bedoeld was, overgaan naar een vaste.
De toekomst van het AZC in Oisterwijk zal zeker afhangen van de manier waarop de opvang geregeld wordt, welke voorzieningen en begeleiding daarvoor nodig is, wat de inwoners van Oisterwijk van het COA mogen verwachten, of die dat ook waar maken, en welke escape de raad krijgt om indien nodig afscheid te nemen…
Klik en lees alle rapporten en evaluatie gemeente
Klik en lees hier meer berichten over AZC Oisterwijk.
