‘Oisterwijk, let op uw saeck!!’ waarschuwt PIT Onderzoek, want Gemeente Oisterwijk kent veel meer rechtszaken dan omringende gemeenten. Volgens burgemeester Hans Janssen valt het allemaal wel mee.
“De algemene beeldvorming, dat allerlei dingen in bestuursrechtelijke procedures bij de gemeente niet goed gingen, klopt niet ”, aldus burgemeester Hans Janssen.
PIT Onderzoek vroeg zich af of dit beeld van het college feitelijk wel juist is en ging op onderzoek uit.
Het algemene beeld:
In de loop van dit jaar – en ook onlangs nog op 2 november (klik) – verschenen op Oisterwijknieuws.nl herhaaldelijk berichten over (weer) een door de gemeente Oisterwijk verloren procedure bij de bestuursrechter. Voor fractie PRO aanleiding om tijdens die raadsvergadering van 29 juni 2023, een motie in te dienen, waarin het college onder meer werd opgeroepen maatregelen te nemen om in de toekomst verdere fouten te voorkomen. De motie werd door de raad verworpen: er was te weinig informatie en de motie werd als ‘onsympathiek’ beoordeeld. Het algemene gevoel van de raad was dat het allemaal best meeviel. Burgemeester Janssen zegde toe om de lijst van rechterlijke uitspraken juridisch tegen het licht te houden, eventuele lessen daaruit te benoemen en deze met de raad te bespreken. Dat laatste stond op de agenda van het Raadsplein van 14 september j.l.. Daar stelde de burgemeester dat de algemene negatieve beeldvorming, dat er bij de gemeente allerlei dingen bij procedures niet goed gaan, niet klopt. Het beeld is genuanceerder, zaken liggen ‘niet scheef’ en er is geen sprake van ‘foutigheid’, zo werd gezegd. Als gemeente maak je een inschatting. Soms win je een procedure en soms verlies je: ‘that’s all in the game’, aldus de burgemeester. En áls er sprake is van fouten, dan ligt de oorzaak daarvan in de breedte van de organisatie.
Meten is weten (zolang je weet wat je meet).
B&W hebben in absolute zin natuurlijk gelijk: de gemeente neemt per jaar honderden besluiten. Tegenover dat aantal valt in absolute zin het aantal procedures bij de bestuursrechter ongetwijfeld mee. Maar alles is betrekkelijk, dus ook cijfers over procedures. Het hangt er steeds vanaf waar je mee vergelijkt.
De cijfers
Uit die cijfers blijkt bijvoorbeeld dat in het eerste halfjaar van 2023 Goirle slechts vier keer bij de bestuursrechter kwam, Hilvarenbeek maar één keer en Alphen/Chaam helemaal niet. Oisterwijk daarentegen moest 16 keer naar de bestuursrechter, dus vier keer meer dan Goirle. Zie tabel 1 onder dit artikel. In de jaren 2020 tot en met 2022 zien we hetzelfde: Oisterwijk moest zich in die jaren in totaal acht tot zestien keer vaker bij de rechter verantwoorden dan de drie andere gemeenten. Zie tabel 2 onder dit artikel.
75% inwoners kreeg gelijk
Kijkt men naar het aantal procedures per 10.000 inwoners, dan ‘scoort’ Oisterwijk in het eerste halfjaar van 2023 drie tot acht keer slechter dan de drie andere gemeenten. Zie tabel 3 onder dit artikel. Daarbij moet worden opgemerkt dat de werkelijke cijfers voor Oisterwijk eigenlijk nog slechter zijn, omdat in 2020 Haaren nog niet bij Oisterwijk hoorde.
Wat betreft het resultaat van de procedures is het beeld voor Oisterwijk als volgt: in het eerste halfjaar van 2023 kregen de Oisterwijkse inwoners in 75% (12 van de 16) gevallen gelijk van de rechter. (Voor 2022 lag dit percentage op 30%, voor 2021 op 35% en voor 2020 op 0%).
Onzorgvuldig
Dan de inhoud van de twaalf uitspraken uit de eerste zes maanden van 2023, waarin de Oisterwijkse inwoner gelijk kreeg: in één zaak (8%) woog de bestuursrechter belangen anders dan de gemeente (‘that’s all in the game’, om met de burgemeester te spreken). Drie (25%) gemeentelijke beslissingen sneuvelden wegens strijd met de wet, wat een professionele organisatie zich zou moeten aantrekken. In maar liefst acht (67%) van de twaalf uitspraken oordeelde de bestuursrechter dat de gemeente in strijd had gehandeld met het zorgvuldigheidsbeginsel. En juist dit baart zorgen: van een betrouwbare overheid mag juist worden verwacht dat die zorgvuldig handelt.
Eind juli 2023 lagen er bij de rechtbank in Breda nog dertien zaken op de plank. In zeven van die dertien zaken heeft de rechtbank inmiddels uitspraak gedaan. Vijf van die zeven beroepen (= 71%) werden weer gegrond verklaard. De inwoner kreeg dus ook na 1 juli 2023 in bijna ¾ van de zaken gelijk. In twee van die zeven zaken (nog geen ⅓) was de rechtbank van oordeel dat de gemeente haar huiswerk wel goed had gemaakt.
Conclusie
Gekeken naar het jaarlijks totaal aantal door de gemeente genomen beslissingen vallen 48 procedures (in de laatste 3 ½ jaar) zeker mee en heeft de burgemeester gelijk. Vergelijkt men echter de cijfers van Oisterwijk met die van andere gemeenten in de regio, dan ontkomt men niet aan de conclusie dat Oisterwijk slecht scoort: veel vaker naar de bestuursrechter, in ¾ van de gevallen aan het kortste eind trekken en in ⅔ van de procedures een rechterlijk oordeel krijgen dat je onzorgvuldig hebt gehandeld. Met vooralsnog de schijn dat ook in de laatste maanden de cijfers niet veel beter zijn geworden. Dat is zorgelijk vanuit een oogpunt van behoorlijke belangenbehartiging door de gemeente. Vandaar het advies van PIT Onderzoek: “Oisterwijk, let op uw saeck!!”
Onbeantwoord
Of, en zo ja, welke lessen precies getrokken zijn uit deze cijfers is – ook na daartoe door ons gestelde vragen aan de gemeente – onduidelijk gebleven. PIT Onderzoek zal blijven monitoren of deze cijfers in de toekomst ten goede kunnen worden gekeerd.
Wij stuurden dit artikel vooraf aan de gemeente met het verzoek om een reactie van haar kant. De gemeente antwoordde echter dat zij geen inhoudelijke reactie geeft.
